Why should you read the balance sheet before making an investment decision?

Balance Sheet หรือ งบแสดงฐานะทางการเงิน เป็นเอกสารหลักที่เปิดเผยข้อมูลความเป็นจริงทางการเงินของบริษัท ไม่ว่าจะเป็นผู้บริหาร นักลงทุน หรือเจ้าของกิจการ การเข้าใจวิธีอ่านและวิเคราะห์งบดุลนี้ถือเป็นทักษะพื้นฐานที่สำคัญในการตัดสินใจทางการเงิน

งบดุล คืออะไรและเกิดมาจากไหน?

งบดุล แสดงฐานะทางการเงินของบริษัท ณ ช่วงเวลาใดเวลาหนึ่งในรูปของเอกสารทางการเงิน โดยระบุว่าบริษัทมี สินทรัพย์ (ทรัพยากรและสิ่งมีค่าที่บริษัทครอบครอง) เท่าไรและมาจากที่ไหน

กล่าวโดยสรุป งบดุล ประกอบด้วยสมการพื้นฐานดังต่อไปนี้:

สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ

สูตรนี้แสดงว่าทรัพยากรทั้งหมดของบริษัทนั้นมาจากสองแหล่ง ได้แก่ เงินยืมจากผู้อื่น (หนี้สิน) หรือเงินลงทุนจากเจ้าของ (ส่วนของเจ้าของ) ความสมดุลของสมการนี้คือเหตุผลว่าทำไมเรียกว่า “งบดุล”

ปัจจุบัน มาตรฐานการรายงานทางการเงินสากล (IFRS) ได้เปลี่ยนชื่อจาก “Balance Sheet” เป็น “Statement of Financial Position” เพื่อให้สื่อความหมายได้ชัดเจนและครอบคลุมมากขึ้น ประเทศไทยก็ได้ปรับชื่อจาก “งบดุล” เป็น “งบแสดงฐานะทางการเงิน” เพื่อให้สอดคล้องกับมาตรฐานสากล

องค์ประกอบหลักของงบดุล ประกอบด้วยอะไรบ้าง?

งบดุล ประกอบด้วยรายการ 3 หมวดหลัก ที่มีความสัมพันธ์กันอย่างใกล้ชิด

( สินทรัพย์ )Assets###: ทรัพยากรที่สร้างมูลค่า

สินทรัพย์ หมายถึง ทรัพยากรและสิ่งมีค่าที่บริษัทครอบครองหรือมีสิทธิใช้เพื่อสร้างรายได้ในการดำเนินกิจการ สินทรัพย์แบ่งออกเป็น 2 ประเภท:

สินทรัพย์หมุนเวียน (Current Assets): เป็นสินทรัพย์ที่มีสภาพคล่องสูง สามารถแปลงเป็นเงินสดได้ภายใน 1 ปี เช่น เงินสด, เงินฝากธนาคาร, ลูกหนี้การค้า (เงินที่ลูกค้าเป็นหนี้บริษัท), สินค้าคงคลัง, ค่าใช้จ่ายจ่ายล่วงหน้า

สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน (Non-Current Assets): เป็นสินทรัพย์ที่มีระยะเวลาใช้งานนาน มีสภาพคล่องต่ำ ไม่สามารถแปลงเป็นเงินสดได้ภายใน 1 ปี เช่น ที่ดิน อาคารสำนักงาน เครื่องจักรโรงงาน พาหนะ เงินลงทุนในบริษัทอื่น สิทธิบัตร ลิขสิทธิ์

( หนี้สิน )Liabilities###: ภาระผูกพันที่ต้องชำระ

หนี้สิน คือ ภาระผูกพันทางการเงินของบริษัทที่ต้องชำระคืนให้กับผู้มีสิทธิ (เจ้าหนี้) ในอนาคต หนี้สินแบ่งออกเป็น 2 ประเภท:

หนี้สินหมุนเวียน (Current Liabilities): หนี้สินที่ต้องชำระภายใน 1 ปี เช่น เจ้าหนี้การค้า (บริษัทเป็นหนี้ผู้ขาย), เงินกู้ยืมระยะสั้นจากธนาคาร, ภาษีค้างจ่าย, ค่าใช้จ่ายค้างจ่าย

หนี้สินไม่หมุนเวียน (Non-Current Liabilities): หนี้สินที่ต้องชำระเกิน 1 ปี เช่น เงินกู้ระยะยาวจากธนาคาร, หุ้นกู้ (บริษัทออกเพื่อกู้ยืมจากนักลงทุน), หนี้สินเพื่อบำเหน็จพนักงาน

( ส่วนของเจ้าของ )Equity###: มูลค่าสุทธิของบริษัท

ส่วนของเจ้าของ คือ ส่วนแบ่งความเป็นเจ้าของที่เจ้าของและผู้ถือหุ้นมีต่อบริษัท คำนวณได้จากสินทรัพย์ลบด้วยหนี้สิน (Assets - Liabilities = Equity) มีส่วนประกอบ 2 ส่วน:

เงินทุนของผู้ถือหุ้น: เงินทุนที่ผู้ร่วมลงทุนหรือผู้ก่อตั้งบริษัทได้นำเข้ามาเพื่อสนับสนุนการดำเนินงาน

กำไร (หรือขาดทุน) สะสม: กำไรสุทธิที่บริษัทสร้างได้จากการดำเนินงานแต่ละปี หลังจากหักค่าใช้จ่ายและจ่ายปันผลให้ผู้ถือหุ้นแล้ว เมื่อมีการขาดทุน ก็จะแสดงเป็นยอดขาดทุนสะสมแทน

งบดุลสามารถนำมาใช้ประเมินสุขภาพการเงินของบริษัทได้อย่างไร?

นักลงทุนและผู้บริหารสามารถใช้ข้อมูลจากงบดุล ในการวิเคราะห์และประเมินสถานะทางการเงินของบริษัทในหลายด้าน:

ประเมินสภาพคล่องทางการเงิน: ความสามารถของบริษัทในการชำระหนี้สินระยะสั้นและรักษาเงินสดไหลเข้า วิเคราะห์จากอัตราส่วนของสินทรัพย์หมุนเวียนต่อหนี้สินหมุนเวียน

ประเมินศักยภาพการทำกำไร: วิเคราะห์โครงสร้างของเงินทุน (ส่วนของเจ้าของ) และประวัติการสะสมกำไรของบริษัย หากกำไรสะสมหดหายหรือมีขาดทุนต่อเนื่อง แสดงว่าบริษัทอาจมีปัญหาในการดำเนินงาน

เปรียบเทียบบริษัทในอุตสาหกรรมเดียวกัน: ใช้ข้อมูลจากงบดุลเพื่อเปรียบเทียบอัตราส่วนทางการเงิน กับบริษัทคู่แข่งในสาขาเดียวกัน เพื่อทราบว่าบริษัทแต่ละแห่งมีอำนาจการแข่งขันอย่างไร

ประเมินความมั่นคงทางการเงิน: พิจารณาสัดส่วนของหนี้สินต่อส่วนของเจ้าของ (Debt-to-Equity Ratio) หากหนี้สินสูงเกินไป บริษัทอาจมีความเสี่ยงสูงต่อการผิดนัดชำระหนี้

รูปแบบการจัดทำงบดุล มี 2 วิธี

( แบบที่ 1: งบดุลแบบบัญชี )Accounting Form###

รูปแบบนี้จัดรายการออกเป็นสองส่วนปัน (เรียกว่า T-form) โดยด้านซ้ายแสดงสินทรัพย์ ด้านขวาแสดงหนี้สินและส่วนของเจ้าของ วิธีนี้เป็นที่นิยมในประเทศไทยเพราะง่ายต่อการทำความเข้าใจและเปรียบเทียบ

ขั้นตอนการจัดทำ:

1. เขียนหัวข้อ 3 บรรทัด (ชื่อบริษัท, คำว่า “งบดุล”, วันที่จัดทำ)
2. ด้านซ้าย: จัดรายการสินทรัพย์ทั้งหมด
3. ด้านขวา: จัดรายการหนี้สินและส่วนของเจ้าของ
4. รวมทั้งสองด้านให้เท่ากัน

( แบบที่ 2: งบดุลแบบรายงาน )Report Form###

รูปแบบนี้จัดเรียงรายการตามลำดับแนวตั้ง โดยแบ่งออกเป็น 3 หมวดหลัก: สินทรัพย์ (รวมทั้งหมด) → หนี้สิน (รวมทั้งหมด) → ส่วนของเจ้าของ (รวมทั้งหมด) สมการสุดท้ายต้องให้ผลว่า สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ

ขั้นตอนการจัดทำ:

1. เขียนหัวข้อ 3 บรรทัดเหมือนกับแบบบัญชี
2. แสดงรายการสินทรัพย์และรวมยอด
3. แสดงรายการหนี้สินและรวมยอด
4. แสดงรายการส่วนของเจ้าของและรวมยอด
5. ตรวจสอบให้สมการเท่ากัน

วิธีที่ถูกต้องในการอ่านและวิเคราะห์งบดุล

เพื่อให้ได้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์จากการอ่านงบดุล ควรทำตามขั้นตอนนี้:

( ขั้นตอนที่ 1: ทำความเข้าใจบทบาทของงบดุล

งบดุล คือ “ภาพถ่าย” ของสถานะทางการเงินของบริษัท ณ วันใดวันหนึ่ง ไม่ใช่ภาพรวมของผลการดำเนินงาน ดังนั้นต้องใช้งบดุลร่วมกับเอกสารอื่นๆ เช่น งบกำไรขาดทุน เพื่อให้ได้ภาพที่ชัดเจน

) ขั้นตอนที่ 2: เข้าใจโครงสร้างและส่วนประกอบ

ตรวจสอบว่าสินทรัพย์ประกอบด้วยส่วนใด เช่น สินทรัพย์หมุนเวียนมากหรือน้อย หนี้สินที่ต้องชำระภายในปีปัจจุบันมีเท่าไร ส่วนของเจ้าของแข็งแรงแค่ไหน

ขั้นตอนที่ 3: วิเคราะห์ความสัมพันธ์ของแต่ละรายการ

• สภาพคล่อง: คำนวณ Current Ratio ###สินทรัพย์หมุนเวียน ÷ หนี้สินหมุนเวียน( ถ้าอัตราส่วนอยู่ระหว่าง 1.5-2.0 ถือว่าเป็นสภาพปกติ
• ความพึ่งพิงหนี้สิน: คำนวณ Debt-to-Equity Ratio เพื่อดูว่าบริษัทใช้หนี้สินเท่าไร
• ประสิทธิภาพการใช้สินทรัพย์: ดูว่าบริษัทมีสินทรัพย์ที่สร้างรายได้จริงหรือสินทรัพย์ “นอนไม่ได้”

) ขั้นตอนที่ 4: เปรียบเทียบข้ามช่วงเวลา

อย่างสำคัญ ต้องเปรียบเทียบงบดุลของบริษัทในหลายปี เพื่อดูแนวโน้มของการเปลี่ยนแปลง เช่น สินทรัพย์เพิ่มขึ้นหรือลดลง หนี้สินพยายามชำระหรือเพิ่มเติมอีก

ที่ไหนที่สามารถเข้าไปดูงบดุลของบริษัทต่างๆได้?

สำหรับนักลงทุนที่ต้องการศึกษางบดุลของบริษัท สามารถเข้าไปดูได้จากเว็บไซต์ Datawarehouse.dbd.go.th ของกรมพัฒนาธุรกิจการค้า

วิธีการเข้าดูงบการเงิน:

1. เข้าเว็บไซต์ Datawarehouse.dbd.go.th
2. เลือกเมนู “ข้อมูลนิติบุคคลและงบการเงิน”
3. ค้นหาชื่อบริษัทที่สนใจ
4. คลิกแท็บ “ข้อมูลงบการเงิน”
5. เลือกปีงบการเงิน และดูรายละเอียดต่างๆ เช่น งบกำไรขาดทุน, อัตราส่วนทางการเงิน, การเปรียบเทียบรายปี

ข้อความระวังสำคัญเมื่ออ่านงบดุล

แม้ว่าการศึกษางบดุลเป็นข้อมูลที่สำคัญ แต่ยังมีข้อจำกัดที่ต้องระวัง:

ข้อมูลที่ล้าสมัย: งบดุลแสดงข้อมูล ณ วันที่จัดทำเท่านั้น หากมีเหตุการณ์สำคัญเกิดขึ้นหลังจากนั้น ###เช่น เปิดสาขาใหม่ หรือการขายสินทรัพย์สำคัญ( ข้อมูลในงบดุลอาจไม่สะท้อนความเป็นจริง

ความน่าเชื่อถือและการตกแต่ง: งบดุลอาจมีข้อผิดพลาดหรือการบิดเบือนโดยจงใจ เพื่อให้ภาพของบริษัทดูดีกว่าความเป็นจริง ดังนั้นต้องตรวจสอบรายละเอียดและมีการตรวจสอบจากผู้สอบบัญชี

สภาพเศรษฐกิจที่เปลี่ยนแปลง: ภาวะเงินเฟ้อ, การผันผวนของอัตราแลกเปลี่ยน, หรือการเปลี่ยนแปลงของนโยบายการเงิน อาจทำให้อัตราส่วนที่เปรียบเทียบกับปีที่แล้วไม่สามารถเปรียบเทียบได้โดยตรง

ข้อมูลเพิ่มเติมจำเป็น: งบดุลเพียงอย่างเดียวไม่เพียงพอ ควรอ่านร่วมกับเอกสารอื่นๆ เช่น งบกำไรขาดทุน, งบกระแสเงินสด, และหมายเหตุประกอบงบการเงิน

สรุป: งบดุล เป็นหัวใจของการวิเคราะห์การเงิน

งบดุล ถือเป็นเอกสารพื้นฐานที่สำคัญที่สุดสำหรับการประเมินสุขภาพทางการเงินของบริษัท ไม่ว่าจะเป็นผู้บริหารที่ต้องการควบคุมการเงินภายใน, นักลงทุนที่ต้องการประเมินโอกาสลงทุน, หรือเจ้าหนี้ที่ต้องการประเมินความเสี่ยง

ความเข้าใจที่ลึกซึ้งในการอ่าน วิเคราะห์ และตีความข้อมูลจากงบดุล จะช่วยให้ตัดสินใจทางการเงินได้อย่างมั่นใจและแม่นยำยิ่งขึ้น อย่างไรก็ตาม ต้องระวังว่าการอ่านงบดุลเพียงอย่างเดียวไม่เพียงพอ ควรศึกษาข้อมูลทางการเงินอื่นๆ และสภาพแวดล้อมทางเศรษฐกิจประกอบกัน เพื่อให้ได้ความเข้าใจที่ครบถ้วนและตัดสินใจได้ดีที่สุด