Tài sản lưu động trong báo cáo tài chính: Hướng dẫn phân tích dành cho nhà đầu tư

Hiểu cấu trúc bảng cân đối kế toán qua tài sản lưu động

Nhà đầu tư theo hướng giá trị cần phải có hiểu biết về cách đọc báo cáo tài chính, đây là chìa khóa quan trọng để đánh giá sức mạnh của tổ chức và tiềm năng hoạt động kinh doanh. Báo cáo tài chính gồm nhiều thành phần, và trong bài viết này chúng ta sẽ tập trung vào thành phần thường bị bỏ qua, đó là tài sản lưu động, giúp nhà đầu tư phân tích khả năng của công ty trong việc vượt qua khủng hoảng tài chính một cách rõ ràng.

Tài sản lưu động là gì: ý nghĩa và tầm quan trọng

Khi nghiên cứu bảng cân đối kế toán (Balance Sheet), ta sẽ thấy tài sản (Asset) được chia thành hai loại chính: tài sản lưu động (Current Asset) và tài sản không lưu động (Noncurrent Asset).

Tài sản lưu động đề cập đến các tài sản mà công ty có thể chuyển đổi thành tiền mặt hoặc các tương đương tiền mặt trong vòng không quá 1 năm. Điểm quan trọng của loại tài sản này là khả năng quản lý khủng hoảng ngắn hạn của công ty. Khi xảy ra tình huống khẩn cấp, như thiếu thanh khoản, công ty có thể sử dụng các tài sản này ngay lập tức. C càng nhiều tài sản lưu động, công ty càng có khả năng ứng phó tốt với các cú sốc tài chính.

Sự khác biệt giữa tài sản lưu động và tài sản không lưu động nằm ở độ dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt. Tài sản lưu động có thể chuyển đổi thành tiền trong thời gian ngắn, thể hiện tính thanh khoản ngắn hạn của công ty, dễ dàng luân chuyển. Trong khi đó, tài sản không lưu động như đất đai, tòa nhà, máy móc cần giữ trong thời gian dài hơn 1 năm và không dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt khi xảy ra khủng hoảng, nhưng lại rất quan trọng cho hoạt động dài hạn của doanh nghiệp.

Các loại tài sản lưu động

Tài sản lưu động gồm nhiều loại, mỗi loại có đặc điểm và rủi ro khác nhau:

Tiền mặt (Cash) là tài sản có tính thanh khoản cao nhất, không mất thời gian hay công sức để sử dụng. Nhược điểm là không sinh lợi gì, do đó, doanh nghiệp giữ quá nhiều tiền mặt không phải là quản lý tài sản hiệu quả.

Tiền gửi (Cash Equivalents) là các tài sản tương tự tiền mặt và có thể chuyển đổi nhanh chóng thành tiền mặt. Dù có rủi ro liên quan đến tính thanh khoản của các tổ chức tài chính, nhưng lại mang lại lợi nhuận dưới dạng lãi suất.

Đầu tư ngắn hạn (Short Term Investment) là các khoản đầu tư dự kiến giữ không quá một năm và có thể thoái vốn nhanh chóng, như cổ phiếu, vàng, trái phiếu. Dù có rủi ro cao hơn, nhưng có thể tạo lợi nhuận cho công ty.

Chứng từ phải thu (Notes Receivable) là các giấy tờ cam kết vay mượn hoặc mua bán, có thời hạn không quá 1 năm. Dù có rủi ro về việc không thanh toán đúng hạn, nhưng vẫn có thể sinh lợi từ lãi.

Phải thu thương mại (Receivable) là số tiền khách hàng phải trả cho công ty cho hàng hóa hoặc dịch vụ đã cung cấp. Thường xuất hiện để duy trì hoạt động kinh doanh trôi chảy, nhưng trong khủng hoảng có thể xảy ra nợ xấu.

Hàng tồn kho (Inventory) gồm nguyên vật liệu và thành phẩm chờ bán, có thể chuyển thành tiền mặt qua bán hàng. Nhà đầu tư cần theo dõi xem hàng tồn kho giảm hay tăng, vì tích trữ quá nhiều có thể dẫn đến chi phí chìm.

Vật tư và dụng cụ văn phòng (Supplies) bao gồm các vật dụng tiêu hao hàng ngày phục vụ hoạt động kinh doanh.

Doanh thu chưa thực hiện và chi phí trả trước (Accrued Revenue & Prepaid Expenses) là các khoản thu nhập dự kiến sẽ nhận và chi phí đã trả trước để hưởng lợi trong tương lai.

Phương pháp phân tích tài sản lưu động từ bảng cân đối kế toán

Phần tài sản lưu động trong bảng cân đối kế toán xuất hiện ở phần đầu của tài sản (Asset), thể hiện chi tiết các loại tài sản cùng số tiền. Nhà đầu tư có thể dùng dữ liệu này để đánh giá tính thanh khoản ngắn hạn của công ty.

Giá trị tài sản lưu động là chỉ số cho khả năng quản lý của công ty trong tình huống khẩn cấp. Khi công ty tạm dừng hoạt động để tránh rủi ro, như trong đại dịch COVID-19, công ty cần dùng tài sản lưu động để trả lương, bảo trì máy móc, chi phí vận hành khi chưa có doanh thu.

Ngoài ra, chất lượng của tài sản lưu động cũng rất quan trọng. Một số loại tài sản có thể chuyển đổi thành tiền mặt chắc chắn ngay cả trong khủng hoảng, như tiền gửi và chứng từ phải thu, trong khi các khoản phải thu thương mại có thể không thu hồi được đúng hạn nếu khách hàng gặp khó khăn tài chính. Nhà đầu tư cần phân tích sâu để hiểu rõ chất lượng tài sản lưu động của công ty và cách sử dụng chúng như công cụ phòng ngừa rủi ro.

Nghiên cứu thực tế: Apple Inc.

Apple (APPL) là công ty có giá trị thị trường cao nhất tại Mỹ, nổi tiếng với tính thanh khoản vượt trội. Trong cuộc họp cổ đông đầu năm 2020, thời điểm bắt đầu khủng hoảng COVID-19, CEO Tim Cook nói rằng tính thanh khoản không phải là vấn đề của Apple.

Khi xem xét bảng cân đối kế toán của Apple cuối năm 2019, công ty có tổng tài sản lưu động là 162,819 triệu USD, trong đó tiền mặt và các tài sản gần tiền mặt (Cash & Cash Equivalents) trị giá 59 triệu USD.

Tuy nhiên, so với năm 2020, tổng tài sản lưu động giảm nhẹ từ 143 triệu USD xuống còn 135 triệu USD. Điều đáng chú ý hơn là thành phần thay đổi: tiền mặt và các tài sản gần tiền mặt giảm từ 90 triệu USD xuống còn 48 triệu USD (Giảm 46%), trong khi các khoản phải thu thương mại (Receivable) tăng từ 37 triệu USD lên 60 triệu USD (Tăng 62.7%).

Sự thay đổi này cho thấy Apple có thể đã điều chỉnh chính sách thu nợ từ các đối tác hoặc gặp khó khăn trong việc thu hồi nợ từ khách hàng. Phân tích sâu các biến động này rất quan trọng để đánh giá rủi ro đầu tư.

Tầm quan trọng của phân tích tài sản lưu động

Nhà đầu tư cần hiểu rằng chỉ xem tổng số tài sản lưu động là không đủ. Báo cáo tài chính thể hiện bức tranh tổng thể về tính thanh khoản ngắn hạn, nhưng chất lượng tài sản mới là điều cần đào sâu.

Nhà đầu tư cần nghiên cứu:

• Tài sản lưu động gồm những loại nào
• Mức độ rủi ro của từng loại
• Các tài sản này có thể chắc chắn chuyển đổi thành tiền mặt trong khủng hoảng không
• Có sự thay đổi trong thành phần tài sản lưu động qua các năm không

Phân tích kỹ lưỡng như vậy sẽ giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt, giảm thiểu rủi ro. Các thành phần có chất lượng tốt và có thể chuyển đổi thành tiền mặt trong tình huống không lường trước chính là chỉ số thể hiện sức mạnh của công ty.