Về tin đồn Ngân hàng Trung ương Nhật Bản sắp tăng lãi suất tràn lan, nhiều người lo lắng điều này sẽ gây ra biến động mạnh trên thị trường tài chính toàn cầu. Nhưng thực tế, những lo ngại này có thể đã bị thổi phồng quá mức.

Trước tiên cần làm rõ một khái niệm cơ bản. Môi trường lãi suất của Nhật Bản đã không còn đơn thuần là lãi suất bằng 0 nữa. Lãi suất bằng 0 chỉ đề cập đến chi phí vay của Ngân hàng Trung ương đối với các ngân hàng thương mại, còn lãi suất vay mượn của các tổ chức thương mại luôn tồn tại. Đây là điểm mấu chốt để hiểu các logic tiếp theo.

Chỉ còn hơn mười ngày nữa, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản sẽ tổ chức cuộc họp về chính sách tiền tệ, dự kiến có thể tăng lãi suất 0.5 điểm phần trăm. Tại sao chuyện này lại được thổi phồng như vậy? Bởi vì đồng yên, với tư cách là đồng dự trữ quốc tế, có tính thanh khoản cao, các tổ chức toàn cầu dễ dàng tiếp cận nguồn vốn yên Nhật với chi phí thấp từ Nhật Bản. Đơn giản so sánh một số số liệu: lợi suất tiền gửi định kỳ bằng đô la Mỹ khoảng 5%, trong khi chi phí vay yên Nhật chỉ khoảng 2-3%, gần như là một khoản lợi nhuận không rủi ro. Nhiều tổ chức lớn sau khi vay yên Nhật, sẽ đổi ra đô la để gửi tiết kiệm hoặc đầu tư vào các tài sản khác.

Nếu yên Nhật tăng lãi suất, sức hấp dẫn của khoản lợi nhuận này sẽ giảm đáng kể, một phần dòng vốn có thể sẽ chảy trở lại Nhật Bản, từ đó rút khỏi các thị trường khác, có thể gây sốc cho giá trị của một số tài sản.

Nhưng ở đây có một bước ngoặt quan trọng: mức tăng lãi suất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản khá kiềm chế, và thị trường đã tiêu hóa đầy đủ kỳ vọng này từ lâu. Những sự kiện có dự đoán rõ ràng như vậy thường sẽ không gây ra cú sốc vượt quá mong đợi. Đó cũng là lý do vì sao giới chuyên môn thường cho rằng sẽ không xảy ra "động đất lớn" như đồn đoán.

Xét ở góc độ sâu hơn, lý do đồng yên có thể duy trì chính sách nới lỏng dài hạn của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản mà không sụp đổ chính là vì đồng yên đã hoàn thành quá trình quốc tế hóa. Yên Nhật không còn chỉ được người Nhật sử dụng nữa, mà đã trở thành một phần quan trọng của hệ thống tài chính toàn cầu. Vị thế quốc tế này đã mang lại cho đồng tiền Nhật Bản một không gian chính sách độc đáo.